Zaanse cacaohistorie

Hieronder volgt een voorlopige opsomming van Zaanse fabrikanten van cacao en chocolade per dorp . Aanvullingen zijn welkom!

Zaandam:

2220440

Cacao extractie fabriek “Wittenburg”

Fabriek van N.V. Wittenburg, Kalverringdijk. In vlammen opgegaan en gesloopt.
De fabriek stond ongeveer op de plek waar Claasen Jachtbouw is gevestigd. Klaas Wit en Leendert Burghart hebben hem gesticht in 1925, hetzelfde jaar als waarin zij begonnen met molen de Jonker, en de latere cacao-en chocoladefabriek ‘De Jonker’ in de Oostzijde te Zaandam.

Zaandam<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Kalf<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Fabriek Stuurman Cacao N.V., later Gerkens Cacao”><em>De fabrieksgebouwen van  voorheen de firma Stuurman</em></p>



<p><strong>J. Stuurman</strong>, Oostzijde : 1908/1979, daarna Gerkens, nu in bezit van Cargill</p>



<p><em>bedrijfspanden: Aurora (vanaf1908, verbrand in1939),  molen De Gans (vanaf1913, verbrand in 1915), molen de Os, molen het Jonge Big(vanaf …verbrand in 1923), pakhuis De Onderneming (verbrand in 1934), pakhuis Accra (brand in 1955), de panden van de ZOR (vanaf 1957).</em></p>



<p><img decoding=Verkade's Oranje bonbons 4 klein

Verkade, Westzijde: 1886/heden van United Biscuits

Zaandam<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Oostzijde<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Fabriekscomplex van Albert Heijn.”><em>de fabrieken van Albert Heijn </em></em></p>



<p><strong>Albert Heijn</strong>, Oostzijde:1887/heden</p>



<p><img decoding=

molen de Jonker in 1926

Chocoladefabriek De Jonker

Balkenzager De Jonker (Oostzijde, ten noorden van de Hoornse Lijn Zaandam) is van 1672 tot 1727 in gebruik als houtmolen. Vanaf 1729 staat hij ingeschreven als oliemolen. In 1905 plaatst Couwenhoven een stoommachine in de molen. Tot 1922 blijft Couwenhoven werkzaam met De Jonker. Daarna werd Hendrik Evenblij eigenaar maar die verkocht hem kort daarna door aan Wit en Burghart. In 1925 beginnen Klaas Wit en Leendert Burghart cacao-afval en chocolade-afval te verwerken. De molen heeft dan twee jaar stil gestaan.

In 1925 ontstaat er brand bij het smelten van cacaoboter . In hetzelfde jaar beginnen Wit en Burghart op het terrein van pelmolen De Jonge Prinses (Kalverringdijk Zaandam) een extractiefabriek onder de naam “Wittenburg”. Dit bedrijf wordt in 1963 gekocht door Schoemaker. Tegen het eind van de eeuw komt Claassen Jachtbouw in het pand..

In 1926 wordt Chocoladefabriek De Jonker opgericht. Deze fabriek fabriceert allerlei consumentenproducten, zoals pastilles, repen en bonbons. Leendert Burghart gaat zich in 1940 richten op de productie van chocolade. In 1963 koopt Gerkens de chocoladefabriek van Burghart en gaat er cacaoboter produceren. Gerkens werd overgenomen door het Amerikaanse Cargill.

De Jonker wordt door de firma Cargill nu nog steeds voor de productie van cacaoboter gebruikt.

Westzaan:

Westzaan J J Allanstraat rechts Krabbelbuurt Chocoladefabriek Grootes De Cacao- … De fabrieken van Cacao Grootes Grootes Cacao 1 klein

Cacao Grootes, J.J. Allanstraat: 1825/1968

Bedrijfspanden: Cacaomolen De Paradijsvogel, cacaofabriek De Paradijsvogel

 Koog aan de Zaan:

Koog aan de Zaan Jan Bestevaerstraat Cacaofabriek van J A Francken gezien vanaf …het pand  Francken Cacao- en chocoladefabriek & Co

Francken Cacao- en Chocoladefabriek, J. Bestevaerstraat: 1899/1924

bedrijfspanden: Francken Cacao en Chocoladefabriek

Koog aan de Zaan Brand bij cacaofabriek Kamphuys en Olie november Zaterdagavond …“Cacaofabriek Hollandia na de brand van 1934

Firma Kamphuijs & Oly, Wezelstraat

Bedrijfspand: cacaomolen De Wezel, Cacaofabriek Hollandia: 1897/1934

Koog aan de Zaan Wilhelminastraat Cacao-fabriek de Zaan opgericht in uitgegroeid…Cacaofabriek De Zaan, chocoladefabriek 1911 Cacao de Zaan 2 klein

Cacao de Zaan/Grace Cacao/ADM/Olam: 1911/heden

Zaandijk:

nr. 72, voorheen chocoladefabriek Nicolaas Wit (Nicolet) gesloopt 1974<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> nr. 74, w…”><em>het pand van Nicolaas Wit in Zaandijk</em></p>



<figure class=Nicolaas Wit advertentie 001

Chocoladefabriek Nicolaas Wit, Lagedijk: 1932, in 1954 verhuisd naar nieuwe fabriek met nieuwe bedrijfsnaam in Krommenie (Nicolet-Krommenie).

Firma Nicolaas Wit. Voormalige cacao- en chocoladefabriek te Zaandijk, later (onder de naam Nicolet-Krommenie bv) te Krommenie. Het bedrijf werd in 1932 opgericht door Nicolaas Wit (1911-1961), die enige jaren later zijn broer Hendrik Wit (1913-1989) bij de zaak betrok. Nicolaas Wit werd een NV met drie directeuren, want ook vader Klaas Wit (voormalig adjunct-directeur van Cacao de Zaan en later mede-eigenaar van cacaofabriek Wittenburg) werd in de leiding opgenomen. In 1941 werd een nieuw bedrijfspand van twee etages gebouwd, dat na de oorlog tot vier etages werd verhoogd. In 1954 werd begonnen met de bouw van een cacaofabriek in Krommenie, waarnaar vervolgens de gehele produktie werd verplaatst, onder wijziging van de naam in Nicolet-Krommenie. In 1962 volgde de overname door Wessanen’s Koninklijke Fabrieken NV. Door concentratie der cacao- en chocolade-activiteiten heeft dit concern Nicolet BV in 1969 gesloten. Er werkten toen ongeveer 125 personen.

Zaandijk Achterzaan Achterzijde molen en woningen aan de Lagedijk v l n r molen … De T.O.C. (Teun Oly & Co.)

Cacao en chocoladefabriek T.O.C./Zaanlandsche Cacaofabriek, Lagedijk: 1900/1953

info:http://www.historischeverenigingkoogzaandijk.nl/hvkz/index.php/home/artikel/toc

Bedrijfspanden: pakhuis het Kalf, cacaofabriek De Zwaan.

Zaandijk Zaan Lagedijk achterzijde links woning van N Baas Cacaofabriek ARRIBA H…

het pand van Cacao- en chocoladefabriek Arriba, merknaam Holland Express + een advertentie uit 1913

Cacao- en chocoladefabriek Arriba, Lagedijk 132: 1911/eerste Wereldoorlog

Bedrijfspand: Arriba

zie ook:http://www.historischeverenigingkoogzaandijk.nl/hvkz/index.php/home/artikel/arriba_van_chocoladefabriek_tot_appartementencomplex

Zaandijk Cacaofabriek Czaar Peter Zaandijk-Holland Fabrieksmerk Het Glazen Jacht… verpakking van oranje cacaopoeder van Cacaofabriek Czaar Peter

Cacaofabriek Czaar Peter: geen gegevens over bekend, fabrieksmerk “het Glazen Jachtje”, de afbeelding dateert van 1901

Wormerveer:

Wormerveer<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> De Jong’s Cacao<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Afbeelding: Kinderen op een slee met daarop een kist …”> <img decoding= 4-20B Cacaobus Pette emaille bord Pette

Pette (werd later overgenomen door Boon) : 1870/1937

www.pette.nl

Fabriekspanden: de Arend

Wormerveer.<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Zuideinde.<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Cacaofabriek De Ruiter van Boon’s Cacao (W.J. Boon & Co)<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> …”> <em>Boon’s cacaofabriek De Ruiter aan het Zuideinde</em><img decoding=Boon's Cacao 3 klein

Boon’s Cacao: 1813/1992

Bedrijfspanden: De Ruiter, De Arend, Venezuela

Wormerveer<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Brandweer<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Chocoladefabriek van fa. Keijzer en Stolp in de as gelegd.”> <em>fabriekspand Chocoladefabriek Keijzer en Stolp door brand verwoest,1915</em></p>



<p><strong>Keijzer en Stolp</strong>: 1907/1937<b> nog geen gegevens van bekend</b></p>



<p class=Krommenie:

Krommenie Vaartdijk Nicolet-Krommenie N V Nicolaas Wit Firma Nicolaas Wit Voorma… chocoladefabriek Nicolet-Krommenie aan de Vaartdijk

Nicolet-Krommenie (voorheen Nicolaas Wit, Zaandijk): 1954/1969 vanaf 1962 deel van Wessanen’s Koninklijke Fabrieken

Nicoletbusje 001

Assendelft:

Zaanland:Geschiedenis cacaofabriek Zaanland.zoor Anneke Steemers – kopie

 Wormer:

Wormer Achterzaan Veerdijk Cacaofabriek 'De Moriaan' van Wessanen Laan later ADM…Cacaofabriek de Moriaan aan de Veerdijk, 1920 Wormer<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Veerdijk<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /> Fabriek van ADM Cocoa. Vroeger had de fabriek als naam "De Moria…”>voorheen De Moriaan, nu onderdeel van ADM anno 2004</p>



<p>Wessanen/ De Mooriaan/ADM:  1921/heden</p>



<p>Gerkens/De Jonker/General Cacao Holland/ Cargill: 1928/heden</p>


<div class=

naamloos

In  2015 werd er na heel veel jaren eindelijk weer een  chocoladefabriek gevestigd in Wormerveer. Eigenaar is Wouter Koopdonk. De productie start in 2017. De fabriek is te vinden aan de Zaandijkerweg nr. 1

Bronnen: www.Duizend Zaanse Molens, Cacao langs de Zaan (Thijs de Gooijer, 2011), Jaap Klomp, afbeeldingen:Zaanstad Pictura, Jaap Klomp.