ChocoNeeltje en De Cacaoboom

Hallo beste lezer,

Ik zal me even voorstellen: ik heet Neeltje en ben “geadopteerd” door de eigenaresse van chocolaterie De Cacaoboom. Zij heeft mij een koosnaampje gegeven:  “ChocoNeeltje” en  een mooi Zaans kostuum voor mij gemaakt. Dit lukte haar dankzij de aanwijzingen van buurvrouw Marijke Sman. Als de winkel open is sta ik buiten om de klanten te verwelkomen!

Ik ben vernoemd naar Catharina Cornelia Jans Veen die op 2 juli 1830 in Koog aan de Zaan werd geboren uit het huwelijk van Sjoukje Aggeris Aggens en Jan Hendriks Veen. Mijn papa en mama werden begin 1800 geboren in Friesland en papa was apotheker van beroep. Hij had achter ons huis een cacaomolen staan die “De Cacaoboom” heette.

1904, de apotheek waar ik vroeger heb gewoond, gelegen op Hoogstraat 58, het laatste pand van Koog aan de Zaan, grens met Zaandijk. Latere eigenaren waren o.a. Ter Harmsen-van der Beek en Groesbeek. Mevr. Bets  staat hier achter de toonbank in de apotheek van Groesbeek (1920).

Voordat de molen bij ons op het erf  (tussen 1830 en 1850, op de grens van Koog en Zaandijk ) stond was hij vanaf 1757 in Oost-Zaandam (bij het Kalf) gevestigd.

model van Bruun van der Stadt van De Cacaoboom

detail van het Molenpanorama van Frans Mars. Oostkant van de Zaan, omstreeks 1800 met pelmolen De Groene Boer en de toenmalige tabaksmolen De Cacaoboom.

Oorspronkelijk ingericht voor het malen van tabak werd hij later omgebouwd tot cacaomolen.   Ergens tussen 1800 en 1830 werd hij gedemonteerd en opgeslagen om herbouwd te worden bij ons op het erf. Dit erf herbergde in 1694 de scheepshelling van Aris Pieterse dus er was wel wat ruimte achter de apotheek. Helaas zijn er geen afbeeldingen van de molen staand op ons erf bekend. De Cacaoboom was wel een reislustige molen want na één verhuizing was zijn reis nog niet ten einde…

Nadat de Cacaoboom op ons erf was ontmanteld zijn er vermoedelijk onderdelen hergebruikt in een nieuw gebouwde molen met dezelfde naam (1851) te Westzaan. Ook deze molen was eigendom van mijn papa.

De Westzaanse Cacaoboom en ons oude huis in Koog aan de Zaan werden in 1855 geveild. Wij waren inmiddels al verhuisd naar Sneek alwaar mijn vader een chocoladefabriekje, genaamd “Nederland”, was begonnen.

Naast het malen van cacao was molen De Cacaoboom te Westzaan ook ‘ingericht tot het malen van drogerij en specerijen en het slaan van oliën’. Hij stond vlakbij papiermolen De Schoolmeester aan het Guispad. Later werd  A. Dekker Ksz eigenaar, die er een koffiestroopbranderij in begon, maar daarvoor was hij eerst al tot “doppenmolen” (voor het verwerken van cacaoafval) verbouwd.

eind 19e eeuw, De Cacaoboom in Westzaan, aan het einde van het Guispad, ten westen van de Schoolmeester

Op 16 februari 1900 vloog hij in brand en de felle wind zorgde er voor dat hij gelijk kansloos was. Men vreesde zelfs voor de nabijgelegen molen De Schoolmeester, waarop de brandweer veel water gaf. De vonken waaiden  tot aan molen De Veenboer, die eveneens beschermd moest worden. De brandweerkorpsen van Koog, Westzaan en Zaandijk kwamen bij deze brand in actie, maar konden niet voorkomen dat De Cacaoboom voorgoed van het aardse toneel verdween .

Op het erf van de afgebrande molen werd in 1905 nog een poging gedaan een nieuwe
blauwselfabriek te stichten. Dit werd echter geen succes en het pand heeft daarna o.a. ook nog dienst gedaan als autosloperij. Het pand is anno 2014 nog aanwezig.

 Na 1905, de blauwselfabriek van Nanninga, Van Dillewijn en Co. later de autosloperij van K. Verwer, op de plek van molen De Cacaoboom

(bronnen: Duizend Zaanse Molens, Molen Database, Katerstede, Zaanstad Pictura)