Oprichting
Volgens de notariële acte van 27 december 1910, opgemaakt door Marcus Jan Keiser, notaris te Krommenie, wordt het bedrijf op 1 januari 1911 opgericht.
De oprichters zijn:
1. Jacob Klooster, fabrikant, wonende te Krommenie;
2. Gerrit Kuijper, koopman, wonende te Wormerveer;
3. IJsbrand van Vliet, exportslager, wonende te Assendelft;
4. Albert Meijns, caféhouder, wonende te Wormerveer;
5. Cornelis de Greef, zakkenhandelaar, wonende te Wormerveer;
6. Jan de Greef, brugwachter, wonende te Wormerveer.
Het maatschappelijk kapitaal bedraagt honderdduizend gulden, verdeeld over tweehonderd aandelen van vijfhonderd gulden, waarvan vijftig aandelen bij de oprichting worden geplaatst en volgestort.
Jacob Klooster wordt tot directeur benoemd en Sieuwke van de Meer tot president-commissaris.
Zij ondertekenen de uitgegeven aandelen.
Op 17 juli 1928 wordt het geplaatste en volgestorte aandelenkapitaal verhoogd tot vijfenzeventigduizend gulden.
Het bedrijf keert waarschijnlijk elf keer dividend uit, maar na 1928 gaat het minder goed. In december 1941 wordt het bedrijf geliquideerd.
Waarschijnlijk is Zaanland lid van de in 1935 opgerichte Nederlandsche cacao en cacaoproducten vereniging.
In het Dagblad De Zaanlander is op 31 januari 1942 te lezen:
N.V. Cacao- en chocoladefabriek Zaanland, Dorpsweg 965 te Assendelft in liquidatie. De zaak wordt verder voortgezet als een vennootschap onder firma onder de naam Cacaofabriek Zaanland.
Vennoten zijn H.A. de Vries en A.H.K van Vloten.
De fabriek.
Hoewel de firma pas vanaf 1 januari 1911 officieel bestaat, vraagt Jacob Klooster al op 9 november 1910 een bouwvergunning. Nog diezelfde dag verleent gemeente Assendelft de vergunning tot het oprichten van een gebouw bestemd voor het fabriceren van cacao en chocolade.
De fabriek wordt gebouwd achter de huidige Dorpsstraat 1049.
Volgens het register tot aantekening van de opgaven, bedoeld in de artikelen 13 en 27 der Veiligheidswet wordt op 31 juli 1911 een stoommachine in bedrijf genomen met een vermogen van 25 pk. De stoommachine is van 1911 tot 1 januari 1931 in gebruik.
Zaanland is het eerste bedrijf in Assendelft met stoomkracht. De linoleumfabriek krijgt pas in 1923 zijn eerste stoommachine.
Directie en commissarissen.
Vanaf de oprichting in 1911 is Jacob Klooster, geboren te Krommenie op 4 september 1863, directeur. Hij blijft dit tot 30 april 1932. Vanaf die dag tot zijn overlijden op 10 februari 1939 vervult hij de functie van president-commissaris.
Bij de oprichting wordt Sieuwke van de Meer, geboren te Witmarsum op 2 februari 1871, benoemd tot president-commissaris. Medecommissarissen zijn dan Willem Kruijshoop, geboren te Zaandam op 28 april 1891 en Heije Kuperus, geboren te Stavoren op 11 augustus 1882.
Op 5 januari 1923 wordt Hendrik Jan Klooster, geboren te Krommenie op 9 februari 1889, benoemd tot procuratiehouder. Na het aftreden van de oprichter wordt Hendrik Jan op 22 oktober 1932 benoemd tot directeur. Deze functie bekleedt hij tot de liquidatie van het bedrijf op 12 december 1941. Tot zijn overlijden op 17 oktober 1977 blijft hij ingeschreven als vereffenaar van de firma.
Op 5 februari 1940 wordt Cornelis Klooster, geboren te Krommenie op 13 januari 1887, benoemd tot president-commissaris. Eduard Douwes Klooster, geboren te Krommenie op 6 december 1890, wordt in 1940 commissaris.
Op 10 februari 1939 wordt bekend gemaakt dat Jb. Klooster Sr., oud-directeur en president-commissaris is overleden.
Personeel.
In 1911 werken er zes arbeiders in de fabriek. Dit aantal wordt geleidelijk groter. In 1931 is het aantal arbeiders gegroeid tot 21, maar dan krijgt het bedrijf last van de recessie. In 1932 zakt het aantal werknemers al snel tot acht man. In 1933 zijn er nog vijf en in de jaren daarna daalt het aantal tot vier.
Brand.
Op 24 september 1925 staat het volgende verslag in de krant:
Gisterochtend 4 uur werd er brand ontdekt in de cacaofabriek Zaanland van de firma H. Klooster te Krommenie-Assendelft. Met behulp van 2 motorspuiten uit Krommenie en een stoomspuit uit Assendelft wist men de brand voornamelijk tot de afdeling brekerij te beperken.
De productie.
Over de productie is mij weinig bekend. Ik heb twee maal een rood winkelblik gezien voor ca. 5 kg cacao. Op het blik stond met gouden letters de naam Cacaofabriek Zaanland.
Uit 1924 is een brief bekend met de vraag op welke manier het bedrijf zo goed mogelijk vaten cacaopoeder naar Italië kan verzenden.
Uit enkele briefkaarten van de jaren dertig komen de volgende gegevens.
Op 13 maart 1931 komt er een partij van 25633 kg cacaobonen uit West-Afrika aan in de haven van Amsterdam.
In juni 1933 is er sprake van cacaoleverantie dat per stoomboot via Dantzig naar Roemenië wordt vervoerd.
In 1934 worden er partijen cacaopoeder geleverd aan Dantzig, Duitsland, Polen en Egypte.
In 1935 is de Eerste Federatie van Grootwinkeliers een flinke klant. Er is een order voor 20 stuks kartonnen verpakking van 1 pond zilvercacao a 0,30 per kg.
40 stuks verpakkingen van ½ pond zilver cacao
50 stuks verpakkingen van 1 ons zilvercacao en
10 verpakkingen van 1 pond bruin cacao.
Uit een marktbericht van 23 oktober 1935 blijkt dat de prijs van cacao flink is gedaald.
Op 4 augustus 1936 moet het bedrijf een offerte maken voor een partij bestaande uit 30% cacaoboter en 70% lecithine verpakt per 28 lbs in stalen vaten. Dit product is bestemd voor de chocolaproductie.
Ook is er een bestelling van 2 ton cacaopoeder te verpakken in stalen vaten van 100 kg.
Op 23 januari 1937 is er een bestelling van zilverkartons van 15 stuks ½ kg, 60 stuks ¼ kg en 30 stuks 1/10 kg
Volgens het 2e jaarverslag van de Nederlandsch Cacao en Cacaoproducten Vereniging van 24 maart 1937 zijn er 57 leden en 10 begunstigers.
Ook deed het bedrijf aan reclame bij de afnemers door het verstrekken van fraaie gekleurde plaatjes, zoals heel veel bedrijven in de eerste helft van de twintigste eeuw.
Een paar voorbeelden van deze plaatjes staan hieronder.
Merkwaardig.
Na de liquidatie van Cacaofabriek Zaanland op 12 december 1941 wordt op 5 januari 1942 opnieuw Cacaofabriek Zaanland ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.
Als doel van het bedrijf wordt genoemd het fabriceren van cacao, chocolade, cacaoproducten en suikerwerken.
Vennoten zijn Hendrik de Vries uit Zeist en Anton van Vloten uit Groene Kan. Het bedrijf is dan gevestigd in Assendelft en in Zeist. (zie briefhoofd uit 1945)
Het Nederlandsche Beheersinstituut stelt op 28 januari 1947 B.J. Welsing uit Zeist aan als beheerder.
Dan blijkt dat sinds 10 mei 1945 er geen bedrijf meer wordt uitgeoefend en dat ook in de toekomst niet meer zou kunnen.
Wegens schulden van de toenmalige eigenaars moet tot liquidatie worden overgegaan. De onderneming wordt met ingang van 1 januari 1949 opgeheven.